Drodzy Parafianie!!!

Pod nadzorem konserwatorskim zakończyliśmy częściowo renowację kruchty bocznej prowadzącej do kościoła, która przez dłuższy czas była poddana osuszaniu i renowacji. Odnowiono portale /zew. i wew./, częściowo tynki, ściany i sklepienie, żyrandol oraz wymieniono instalację elektryczną, wykonano ławki. Trwające prace to renowacja tablicy nagrobnej Franciszka Wierusza-Kowalskiego, krucyfiksu oraz drzwi wejściowych. Prace chwilowo są wstrzymane ze względu na brak środków finansowych. Po za dotacjami otrzymanymi na portale w kruchcie, pozostałe prace renowacyjne dokonywane są z środków parafialnych. 

Architekturę kruchty podkreśla obecnie malarstwo naśladujące ścienne sgraffito o motywach liści akantu i podkreślające niektóre podziały architektoniczne. Dzięki temu pięknie zostały też wyeksponowane elementy wyposażenia.

Kruchta obok funcji czysto praktycznych, zabezpieczając wnętrze kościoła, pełniła także funkcje religijne, gdyż była miejscem odprawiania pokuty, sprawowania sakramentu chrztu czy wystawiania trumny przed Mszą św. pogrzebową. W średniowieczu z tego miejsca ogłaszano postanowienia miejskie i kościelne, sprawowano sądy, ogłaszano wyroki. Warto przypomnieć, że w naszej kruchcie, zgodnie z pełnioną funkcją religijną, stała tu wcześniej chrzcielnica, obecnie przeniesiona po konserwacji do wnętrza kościoła.

Około 1633 r. kruchta została przebudowana dzięki donacji Marcina Kampanowskiego i jego żony Katarzyny, fundatorów północnej kaplicy pw. Aniołów Stróżów. Kampanowscy ufundowali także wczesnobarokowy portal prowadzący do kruchty. Arkadowy otwór otrzymał architektoniczne obramienie. Po bokach ujmują go zdwojone pilastry z impostami, a wyżej załamany nad impostami gzyms jest podstawą dla prostokątnej płyciny. W jej centrum pojawia się herb Szreniawa i po bokach inicjały fundatora „M” i „K” (Marcin Kampanowski). Całość wieńczy wydatna płyta. 

Po wejściu do kruchty zwraca uwagę drugi portal, znacznie wcześniejszy, bo datowany na ok. 1470 r., czas wznoszenia kościoła. Jest to piękny w proporcjach portal renesansowy, tzw. długoszowy. Otwór ujmuje charakterystyczna dekoracja geometryczna, składająca się z tzw. laskowań, czyli półwałków i listew przecinających się pod kątem prostym. Centralnie w nadprożu umieszczona jest prostokątna tabliczka, górą ozdobiona pięknym ornamentowanym maswerkiem o motywie lilii, z poniżej umieszczonym napisem Jezus („ih[es]us”) w minuskule gotyckiej.

W narożniku, tuż przy wejściu, nisko przy posadzce wmurowana jest płyta epitafijna z czarnego marmuru, upamiętniająca Franciszka Wierusza-Kowalskiego, kawalera maltańskiego. Urodził się ok. 1675 r. w Borzykowej, a zmarł 8 stycznia 1742 r. w klasztorze wielgomłyńskim. Pochowano go w podziemiach kruchty. Ród Wieruszów-Kowalskich herbu Wieruszowa od czasów osiedlenia się w powiecie radomszczańskim z końcem XIV w. zdołał do poł. wieku XVIII wydać wielu reprezentantów stanu duchownego, sądowniczego, wojskowego czy należących do wysokiej hierarchii urzędniczej. Franciszek po śmierci ojca dzięki koneksjom rodzinnym został umieszczony na dworze króla Jana III Sobieskiego. Po śmierci króla był zaufanym dworzaninem królowej-wdowy Marii Kazimiery, a po jej śmierci jej syna Jakuba (była nawet marszałkiem jego dworu). W 1712 r. wstąpił do Zakonu Kawalerów Maltańskich, a po złożeniu ślubów wieczystych uczestniczył czynnie w walkach morskich w czasie wojny z Turkami. Po czym wrócił do służby dworskiej i brał udział w delikatnych i skomplikowanych misjach dla rodziny Sobieskich i dla Zakonu Maltańskiego. Warto przypomnieć, że kilkakrotnie gościł na Jasnej Górze. Podczas ostatniej misji dla swego zakonu ponownie przebywał na Jasnej Górze, gdzie prowincjałem był o. Konstanty Moszyński z nim spokrewniony. Obaj ufundowali dwa obrazy do dziś znajdujące się w Kapicy Cudownego Obrazu: Narodziny NMP i Wprowadzenie NMP do światyni. Pod koniec życia uregulował rodzinne sprawy spadkowe, uposażył klasztor w Wielgomłynach, odnowił i zaopatrzył w liczne relikwie (m.in. relikwie Krzyża Świętego) kościół w Borzykowej. W 1739 r. osiadł w klasztorze wielgomłyńskim jako rezydent i tu zmarł. A na epitafium nieco później wyryto napis po łacinie:

„D[EO]. O[PTIMO]. M[AXIMO]. 

 EPITAFIUM ILLUSTRISSIMI DOMINI

 FRANCISCI VIERUSZ KOWALSKI EQUITIS

 MELITENSIS QUI ME CALCAS CALCABERIS

 ET TU ID COGITA ET ORA PRO ME MISERRIMO

 ET MAXIMO PECCATORE. OBIJT ANNO 1742

 DIE OCTAVA IANUARIJ”.

W tłumaczeniu na język polski:

„Bogu Najlepszemu Najwyższemu.

 Epitafium Najznakomitszego Pana

 Franciszka Wierusz Kowalskiego Rycerza

 Maltańskiego. Ty, który mnie depczesz, zostaniesz zdeptany

 i ty myśl o tym i módl się za mnie najnieszczęśliwszego

 i największego grzesznika. Umarł w roku 1742

 dnia ósmego stycznia”.

W 2015 r. z inicjatywy Mariusza Kolmasika w ścianę kruchty została wmurowana tablica upamiętniająca chorążego Walentego Wójcika urodzonego w 1893 r. w Trzebcach. Zaangażowany w działalność niepodległościową i strzelecką został żołnierzem Legionów Polskich. Następnie po odzyskaniu niepodległości w stopniu żandarma chorążego pełnił służbę jako przyboczny marszałka Józefa Piłsudskiego. Był współtwórcą Muzeum Marszałka Piłsudskiego w Belwederze (tzw. Muzeum Belwederskie ewakuowane we wrześniu 1939 r.). Jako członek gabinetu Prezydenta RP w Londynie, Władysława Raczkiewicza, pełnił służbę jako jego ochroniarz. Zginął w 1940 r. podczas nalotu bombowego na Londyn.

Wyposażenia kruchty dopełnia XIX-wieczny krucyfiks i umieszczona we wnęce kropielnica.

 DANE DO PRZELEWU BANKOWEGO:

Parafia Rzymskokatolicka 
pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Rynek 8

97-525 Wielgomłyny

Bank PKO BP

Nr konta: 88 1020 3958 0000 9502 0070 6283

Tytuł wpłaty: OFIARA NA RENOWACJĘ KRUCHTY

Za wszelką życzliwość wyrażamy serdeczne Bóg zapłać!i

Ojcowie Paulini